Fotograferen kost niks?
Over tarieven en kosten.
‘Een foto maken kost je niks’, is in het digitale tijdperk een gebruikelijke opmerking geworden. Inderdaad, de kosten van rolletjes en ontwikkelen en afdrukken heb je niet meer. Wat kost het werk van een fotograaf? Een zakelijke benadering van een mooi ambacht. Voor ondernemers en voor wie het wil worden. En zelfs voor hobby-fotografen.
Ik hoor het misschien niet dagelijks, maar toch zeker wekelijks. Daar sta je dan met je mooie apparatuur. Kost niets? Huh? Waar zijn mijn centen dan gebleven?
Alles kost geld. Dus ook een foto is niet gratis. Zelfs het plaatje dat je met een gsm maakt is niet helemaal gratis. De foto maken kost niets, maar voor telefoonmaatschappijen is het kassa. En thuis heb je misschien een computer staan om de foto te kunnen bekijken en te bewaren en die computer kost ook geld.
Beter is te stellen dat het ‘maken’ van een foto op zichzelf weinig kost. Om het niet te moeilijk te maken een eenvoudige rekensom. Als je met een camera 50.000 kliks maakt met een EOS 1000D-18-55mm kit kost elk plaatje één cent (0,00998 euro). Doe je dat met een EOS 5D mk II 24-105 mm kit dan ben je uiteraard duurder uit: 0,06598 euro. Daarbij ga ik dan uit van een winkelprijs van 499, respectievelijk 3.299 euro.
Als je het zo kort door de bocht stelt, kost een bruidsreportage een paar euro. Als een vriend bereid is om ‘voor niets’ een bruidsreportage te maken, dan schenkt die vriend dus drie tot vier euro aan het bruidspaar (nog exclusief de kosten van energie voor de batterijen), of een euro of twintig als hij een EOS 5D mark II meeneemt. De hobby-fotograaf zou dat bedrag eigenlijk in een spaarpot moeten stoppen om over enige tijd een nieuwe kit te kunnen kopen.
Uurtarief
Wat rekent een professional? Surfen over het net levert grote verschillen op. Nederlandse fotografen vragen rond de 65 tot 150 euro per uur. Opvallend is dat er fotografen zijn die een verschillend uurtarief hanteren voor fotografie en voor fotobewerking en fotomontage. Een uur rondlopen met camera’s is dan duurder dan een uur werken achter de ook niet goedkope computer?
In deze tijd van belastingaangiftes invullen ziet iedere werknemer wat hij vorig jaar bruto heeft verdiend. Als een hobby-fotograaf met het plan rondloopt om van fotografie zijn beroep te maken, dan wil hij misschien wel iets inleveren, maar niet veel. En een beetje ondernemer wil groeien en wil dus meer overhouden dan hij als werknemer verdiende.
Het vertrekpunt verschilt daarmee nogal. Iemand in zijn eerste baan heeft vorig jaar misschien 22.000 euro bruto verdiend, terwijl iemand met een langer dienstverband het dubbele bedrag (of meer) op zijn voor-ingevulde belastingaangifte ziet staan. Om zijn oude inkomen te evenaren zou de jonge starter dan een lager tarief kunnen vragen dan de oudere starter.
Som van kosten
Een zelfstandig fotograaf heeft te maken met een flink aantal aantal kostenposten:
– autokosten (afschrijving, brandstof, verzekeringen)
– verzekeringen (apparatuur, aansprakelijkheid, rechtsbijstand, ziektekosten, arbeidsongeschiktheid en een pensioenregeling)
– huisvesting (huur, licht en stroom voor kantoor- en werkruimte)
– kantoorkosten (kantoorartikelen, telefoon, internet, computer, administratie-software)
– extern advies (boekhouder of accountant, bijscholing)
– verkoopkosten (adverteren, eigen website(s), folders, stand op (bruids)beurs)
– lidmaatschappen (organisaties van fotografen, kamer van koophandel, eventueel andere regionale of nationale belangenclubs)
– abonnementen (vakboeken, fotovakbladen, vakbladen/consumentenbladen op een specifiek terrein)
Neem de kosten niet te krap, tel ze op bij het brutoloon dat je hebt of dat je zou willen verdienen. Dan krijg je een bedrag van salaris en vaste kosten. Dat bedrag moet je delen door het aantal werkbare uren. Ga nu eens uit van een 40-urige werkweek. Een ondernemer zal langere weken maken, maar om een goed uurtarief te kunnen berekenen moet je daar niet van uitgaan. Langer werken om een redelijk inkomen te krijgen vertaal ik als het subsidiëren van de klant door de zelfstandig ondernemer.
Een jaar, 52 weken, telt dan theoretisch 2080 werkbare uren. Feestdagen, vakantie en een paar vrije dagen voor ontspanning of familiebezoek kosten echter ook tijd. Dan hou je over 1840 uren. Daarvan zullen er een aantal niet declarabel zijn, omdat je ze nodig hebt voor bijscholing, beursbezoek, werving van opdrachten en netwerken. Daar gaat veel tijd in zitten. Zeker in deze tijd moet veel tijd worden gestoken in het vinden en behouden van klanten.
Factureerbare uren
Ik zal er niet ver naast zitten met de schatting dat een fotograaf vaak op ongeveer 1250 factureerbare uren per jaar komt. Dat komt neer op een agenda met alle 52 weken drie volle dagen werk. Om een uurtarief te vinden waarin ook alle aquisitie- en scholingstijden zijn verwerkt, moet je het totaal van wenselijk jaarloon met alle kosten dus door 1250 uur delen. De vraag is dan of je op een marktconform tarief uitkomt. Als je hoger dan de concurrentie uitkomt, dan moet je jezelf afvragen of je doelgroep dat accepteert, of dat je in een hoek van de business zit die financieel niet bij jou past.
Als je alles bij elkaar optelt (loon en kosten) dan heb je nog geen winst berekend. En winst heb je nodig om een vetrand te kweken, alleen al als reserve voor slechte tijden. Je zou de totale som, of het uurtarief, daarom kunnen verhogen met tien procent, een ‘winsttoeslag’, ‘opslag vakmanschap’ of ‘opslag creatieve waarde’.
Exploitatiekosten
In de opsomming hierboven heb ik de foto- en studio-apparatuur niet meegenomen. Je zou de afschrijvingen op camera’s wel kunnen meenemen, maar in het algemeen is een exploitatiekostenbegroting te verkiezen. Zakelijk gezien is een fotograaf iemand die zijn vakmanschap en zijn apparatuur exploiteert (=winstgevend maakt). Dan moet wel bekend zijn wat iets per ‘draaiuur’ of ‘bedrijfsuur’ kost. Je kunt dat berekenen door de jaarlijkse afschrijving (met daarbij de kosten van energie, verzekering en reparatie en onderhoud) te delen door het aantal uren dat iets in gebruik is.
Als fotograaf verhuur je jezelf met alle benodigde apparatuur voor een foto(reportage) en je zou bij de berekening van de exploitatiekosten van apparatuur daarom een vergelijking kunnen maken met de tarieven van professionele exploitanten. Een paar keer per jaar ontvang ik van Calumet (Amsterdam en Rotterdam) een blad met de verhuurprijzen van camera’s, objectieven en studiobenodigdheden. Handig voor projectbegrotingen.
Even een paar voorbeelden: een Canon EOS 5D mark II body kost bij genoemde winkels 95 euro per dag (ex btw), de Nikon D700 100 euro per dag. Daar komen dan wat tientjes bij als huur van objectieven en een opsteekflitser. Een Hasselblad H3DII-39 met een paar objectieven kost bij die winkels bijna 400 euro per dag. Bij een huur langer dan 21 dagen, betaal je nog maar vijftig procent daarvan, per dag. Dat zou best eens een goed uitgangspunt kunnen zijn voor een eigen exploitatie. Als je het aantal ‘kliks’ telt kom je een aardig eind in de richting. Al zal de professional de prijs per klik dan weer kunnen drukken. Zijn camera’s zijn gemaakt op meer sluiteropeningen.
Het bepalen van een prijs voor je foto’s is dus nog zo eenvoudig niet. Het is de moeite waard om de berekening eens te maken, ook als je als amateur niet van plan bent professioneel met fotografie aan de slag te gaan kan het verhelderend zijn om zelf te weten wat je werk eigenlijk kost.
Auteur: Ed Coenen
Bron: Photo Facts